Lachugo(-d'aigo)
Pistia stratiotes
Araceae
Nom en français : Laitue d'eau.
Descripcioun :La lachugo-d'aigo es uno planto à l'óurigino d'Americo troupicalo e devengudo subretroupicalo. Se pòu trouba à la fin de l'estiéu e à l'autouno de poupulacioun fugidisso, mai de cop que i'a impourtanto, en ribo de Rose o peréu aiours. Aquesto planto, pleno d'aigo e d'èr, passo pas, urousamen, li fre de l'ivèr. Autramen se recounèis eisa à si gròssi fueio pelouso e espesso que dounon un pau d'èr à li d'une lachugo o d'un caulet-vert. Fai bijarre de vèire aquésti planto nadeja sus l'aigo.
Usanço :La medecino poupulàri indiano se n'en sèrt pèr sougna li malautié de péu : rasco, chancre sifiliti, fleiroun... En Chino, contre la raumido (eczéma). Apounden qu'es impourtado pèr l'aquarioufilìo.
Port : Erbo
Taio : 10 à 15 cm
Fueio : basalo
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Pistia
Famiho : Araceae
Ordre : Alismatales
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 1 cm
Flourido : Printèms
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 30 m
Aparado : Noun
Liò : Aigo
- Ribiero
Estànci : Termoumediterran
Couroulougi : Subretroupicalo
Ref. sc. : Pistia stratiotes L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753